In search of the plot
Bart Vandevijvere

Met de titel “In search of the plot” brengt kunstenaar Bart Vandevijvere (°1961, woont en werkt in Kortrijk) een reeks nieuwe werken samen in shoobil’gallery in februari 2021. Hij verbindt er zijn schilderijen, met kleuren en lijnen in beweging, met verhalen en geschiedenissen die zich almaar verder ontwikkelen. Hij legt er een zoektocht bloot, waarvan de clou of de plot als een constante aanwezigheid verschijnt in de verwikkeling van elk doek. In elk schilderij is de beeldende vertelling tegelijkertijd zichtbaar en verborgen, als proces én pointe, voor maker én kijker. 

In het oeuvre van Bart Vandevijvere komen daarenboven verschillende figuren of personages samen, zoals de wandelaar, verteller, schilder, luisteraar, componist, toeschouwer, dromer of muzikant. Het zijn een aantal prototypes die hem als kunstenaar nabij zijn en zijn weg de ene keer vlakbij en de andere keer van op afstand volgen. Een van hen zou Emile Parisien (°1982, woont en werkt in Parijs) kunnen zijn, de Franse saxofonist en componist, die als het ware de tentoonstelling inzet. Met zijn naam lijkt hij de tweede natuur van de kunstenaar te belichamen. Zijn liefde en passie voor jazz en eigentijdse klassieke muziek bepaalt in het atelier het ritme en het tempo van zijn creatieproces mee. Hij speelt met de houding van muziekmakers die zijn artistieke flow en de dynamische gelaagdheid in elk kunstwerk mee vormgeven. Idee en uitvoering komen tegelijkertijd in verschillende fases, met stroken en vegen, samen. 

En ook Morton Feldman (1926-1987) is als inspiratiebron en sleutelfiguur nooit ver weg: “Do we have anything in music, for example, that really wipes everything out, that just cleans everything away?”. Na een leven lang componeren, experimenteren en oprekken van het muzikaal bewustzijn vervoegde de Amerikaanse componist een rijke traditie met aandacht voor het minimale en het abstracte: steeds minder willen toevoegen en steeds meer de klemtoon willen leggen op de leegtes tussen alles wat al is, strevend naar kunst die oplost in de tijd. 

En de tijdsduur stolt traag in het doek van de schilder, terwijl het acryl en het linnen eerst “in beweging” werden gebracht. De grondstof van elk werk is verf, gesmeerd, opgebouwd en organisch tot een open compositie gebracht zonder op voorhand een bepaald visueel scenario uit te stippelen. De ontwikkeling van “Due to Emile Parisien” uit 2017 voltrekt zich eveneens al doende en ongoing. De picturale bestanddelen overspannen een roze gloed met kleine toetsen langs de ene kant en zwarte lijnen zonder muzieknoten die aan de andere kant kriskras door elkaar tuimelen. De onderlinge verhoudingen van beide sferen, lijken elkaar te vinden in een diagonale ervaring met schakels van rood, wit, blauwgrijs en zoveel meer dat zich al kijkend aandient. 

Elk werk materialiseert zich immers tussen de droogtijd van de verschillende verflagen en texturen, die soms transparant, soms ondoorzichtig, sterk geaccentueerd of juist verwijderd worden. Verschillende verfpartijen worden tijdens het schilderen geschrobd, bevloeid of uitgeveegd. Er is geen uitgedachte verhaallijn met een richtinggevend plot, maar een geconcentreerde combinatie van improvisatie en onderzoek. En dat blijkt ook uit recentere werken zoals “Whatever happens” of “(Ver)standhouding” waar vlakken vloeibaar lijken te worden en het wit de andere kleuren met een schijnbeweging op het verkeerde been wil zetten. Bijna in het midden van het doek verplaatsen uitgevouwen beeldelementen hun gewicht en verspringen ze van geometrische, architecturale motieven naar nog ongeordende structuren en vormen. Er is een gezichtsbegoocheling aan de gang, waarbij geruststellende elementen geraakt worden door andere bijeengesprokkelde verfpartikels en waterpartijen. 

“Traveller, the path is your tracks

And nothing more.

Traveller, there is no path 

The path is made by walking.

By walking you make a path

And turning, you look back

At a way you will never tread again
Traveller, there is no road
Only wakes in the sea.” 

Antonio Machado (1875-1939, Spaans schrijver en dichter)

 In het werk van Bart Vandevijvere spelen intuïtie en toeval een belangrijke rol. Zijn zoektocht is dan ook een evenwichtsoefening tussen beheersen en loslaten, tussen vasthouden wat onherroepelijk voorbijgaat en het spannend stromen van de tijd proberen te bestendigen. Hij lijkt de veranderende aard van alles te omarmen en te bezingen en het onbeweeglijke te vervangen door het verschuivende. In zijn werk wisselt hij het tijdloze statische beeld dan ook met de onverbiddelijke beweging van verandering. Zijn schilderijen verhalen zelf de weg die ze aflegden, wandelen hun eigen parcours langs onzekerheden, over bulten en bobbels, gestokt door onvoorziene of zelf uitgelokte dwalingen. 

Zijn werk illustreert evenwel niets, het stelt niets voor. Er is geen wandelkaart. Zijn werk vindt plaats. Zijn werk is aanwezig tussen de contouren van abstracte kleurenzones, ruimtelijke dimensies en aangewakkerde toevalsfactoren die hij optimaal tot hun recht heeft laten komen. In zekere zin lijken ze bijna op grafische collages met verschillende posities, knipsels, scheuren of stralen. En soms is er rust, soms is dat ruis. Dissonante stemmen fluisteren doorheen de flow van het werk, tussen het onaffe en volmaakte, met een kreuk of een rafelige rand. 

Het beeldend continuüm zet zich verder in de ogen van de toeschouwer, die de tekens en sporen van de kunstenaar verkent, de hand probeert te volgen of mijmert over de schilder als actor. Die kijker verliest zich in het ritme van grillige krassen en kieren, stroperige kwasten en de grenzen van het doek. Bart Vandevijvere ontlokt een wens tot blijven kijken en luisteren, tot zwerven, flaneren, kuieren en lopen. Door binnen te gaan in een schilderij word je meegenomen in zijn wereld: buiten wordt binnen, opbouwen wordt afbreken, expressionisme wordt abstractie. In zijn wereld raak je in de ban van schilderplezier, van een feestelijk jaar waarin hij bijna zestig jaar de tijd is blijven uitdagen. In zijn wereld ontstaat, kantelt, wentelt elk moment en is elk houvast voor even een nieuwe ontdekking. Een kettingreactie aan ervaringen ontstaat. Een vage bestemming wordt vooral een verbindende trip naar een oprechte tegenwoordigheid.

 Met “In search of the plot” is alles beschikbaar in het nu-moment. Je gaat mee in een verhaal, schijnbaar op zoek naar een plot. De spanningsboog blijft aanwezig door de ogen en oren van de kunstenaar én de toeschouwer. Tegelijkertijd. 

Els Wuyts
December 2020